Είναι φανερό ότι το υπουργείο Παιδείας, με τη γνωστή αποφθεγματική του φλυαρία, επιχειρεί να προσφέρει έναν "παραπλανητικό επίδεσμο" όχι μόνο για να παρακάμψει το πρόβλημα και να το μετακυλήσει στην "πίστα" της σχολικής αίθουσας και στην ευθύνη των εκπαιδευτικών
Με Έγγραφο που απέστειλε το υπουργείο Παιδείας στους διευθυντές και τους προϊστάμενους των σχολείων ζήτησε να οριστούν υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί για τις επώνυμες καταγγελίες μαθητών και γονέων περιστατικών bullying.
Στο έγγραφο καλούνται οι Περιφερειακοί Διευθυντές Εκπαίδευσης να συγκροτήσουν Ομάδες Δράσης για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Ενδοσχολικής Βίας και του Εκφοβισμού αποστέλλοντας τα στοιχεία τους ομαδοποιημένα ανά Διεύθυνση Εκπαίδευσης στη Γενική Γραμματεία Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και ακολούθως, να τα καταχωρίσουν στο ειδικό διαχειριστικό περιβάλλον (πλατφόρμα) https://stop–bullying.gov.gr/admin/, όταν τεθεί σε λειτουργία.
Η σχολική εκπαίδευση έχει πλημμυρίσει με λογής-λογής ψηφιακές πλατφόρµες τα τελευταία χρόνια. Μετά την πλατφορμα τηλεκπαίδευσης (2019) και την πλατφόρμα αυτοαξιολόγησης (2020) ήρθε η πλατφόρμα επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών (2021), η πλατφόρμα για την ηλεκτρονική καταχώριση βιογραφικών στοιχείων των αξιολογούμενων (2021), η πλατφόρμα για τις αποτιμήσεις του αξιολογητή και η πλατφόρμα εφαρμογή για την αξιολόγηση των στελεχών εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών (2022 και 2023) και «τράβα κορδέλλα».
Τώρα βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα ψηφιακή πλατφόρμα για την "Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Ενδοσχολικής Βίας και του Εκφοβισμού". Και είναι φανερό ότι το υπουργείο Παιδείας, με τη γνωστή αποφθεγματική του φλυαρία, επιχειρεί να προσφέρει έναν "παραπλανητικό επίδεσμο" όχι μόνο για να παρακάμψει το πρόβλημα και να το μετακυλήσει στην "πίστα" της σχολικής αίθουσας και στην ευθύνη των εκπαιδευτικών
Είναι αλήθεια ότι το πολυσύνθετο και πολυπαραγοντικό κοινωνικό φαινόµενο του σχολικού εκφοβισµού είναι υπαρκτό, όχι νέο, αλλά, σίγουρα, σε έξαρση καθώς έχει υπεισέλθει στις τάξεις των σχολείων και ταλανίζει µε τη σοβαρότητά του και τις ποικίλες αρνητικές επιπτώσεις του τη σχολική ζωή.
Ωστόσο είναι φανερό ότι η «ειδική ψηφιακή πλατφόρμα», που παρουσιάζεται ως «σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση», θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα από αυτά που, υποτίθεται, ότι έρχεται να επιλύσει.
Ο Σχολικός εκφοβισμός και οι … παραφυάδες του!
Ως αναπόσπαστο τμήμα της κοινωνίας, το σχολικό περιβάλλον παρουσιάζεται ως μικρογραφία της υπάρχουσας κατάστασης που επικρατεί στην κοινωνία και στον κόσμο των ενηλίκων. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Παιδαγωγικής Γ. Μαυρογιώργος η σχολική βία γίνεται κατανοητή ως εκδήλωση του φαινομένου της ευρύτερης κοινωνίας που τροφοδοτεί ή ενισχύει τις αντιθέσεις, τις συγκρούσεις και τις αντιφάσεις μέσα στο σχολείο και στην οργάνωση του.
Αποτελεί κοινό τόπο των επιστημονικών θεωρήσεων του φαινομένου, το πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει μια αποτελεσματική του αντιμετώπιση. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η πρώιμη παρέμβαση. Η πρόληψη έχει άμεση σχέση με την εξέλιξη του παιδιού και του εφήβου σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, στην υγεία και την ομαλή του ανάπτυξη. Οι παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού θα πρέπει να επικεντρώνονται στις επιθετικές συμπεριφορές πριν την εκδήλωση του φαινομένου στο σχολείο, στη βοήθεια στους μαθητές που ενδέχεται να εκδηλώσουν επιθετικές συμπεριφορές καθώς και στην προσπάθεια μείωσης της συχνότητας και της έντασής τους ως ένα ολοκληρωμένο «σχέδιο δράσης».
Η UNESCO, στη μελέτη της για τον ρόλο των εκπαιδευτικών στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της σχολικής βίας δίνει ιδιαίτερο βάρος στον ολιστικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει μια τέτοια πολιτική. Στη σύνοψη της μελέτης αναφέρεται ότι «τα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι οι αποτελεσματικές απαντήσεις στη σχολική βία, συμπεριλαμβανομένου του εκφοβισμού, θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένες ή ολιστικές, δηλαδή να αποτελούνται από συνδυασμό πολιτικών και παρεμβάσεων». Αυτό συνιστά μια απάντηση που «υπερβαίνει το σχολείο» και «θα μπορούσε να περιγραφεί καλύτερα ως ένα σύστημα ολικής εκπαίδευσης ή μια προσέγγιση ολόκληρης της εκπαίδευσης».
Η ολιστική προσέγγιση στοχεύει στην αλλαγή του κλίματος του σχολείου ώστε να μην αναπαράγεται η βία με την αποτελεσματικότητα πρόληψης και εφαρμογής προγραμμάτων κατά του σχολικού εκφοβισμού να έχει άμεση σχέση με την υιοθέτηση της Κοινωνικής προσέγγισης. Στο πλαίσιο αυτό οι παρεμβάσεις αφορούν όλους τους εμπλεκόμενους. Το σχολείο, την τάξη, τον εκπαιδευτικό, τους μαθητές, τους γονείς, την κοινωνική αντίληψη και τις κοινωνικές σχέσεις.
Η "νοθεία" του Υπουργείου Παιδείας
Με την ανάγνωση των 16 άρθρων του νόμου 5029/2023 «Ζούμε Αρμονικά Μαζί - Σπάμε τη Σιωπή» καθώς και του τμήματος «Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης» γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό ότι τίποτα από τα παραπάνω δεν έχει απασχολήσει, κατ’ ελάχιστο, τους συντάκτες.
Όπως εύστοχα επισημαίνει η Διδασκαλική Ομοσπονδία (ΔΟΕ) από τους ορισμούς, ακόμα, του άρθρου 4, διαπιστώνεται η απουσία σύνδεσης των «ορισμών» του φαινομένου με τις επιστημονικές εννοιολογικές προσεγγίσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αναφορά της παραγράφου «δ» που εντάσσει στον σχολικό εκφοβισμό την «… παρεμπόδιση της ομαλής διεξαγωγής των μαθημάτων» η οποία είναι φανερό ότι αποτελεί πολιτική και όχι επιστημονική προσέγγιση αφού, ολοφάνερα, παραπέμπει στο φαινόμενο των καταλήψεων.
Παράλληλα σωστά σημειώνει ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών ΠΕ "Αριστοτέλης" ότι η βία μεταξύ των παιδιών είναι αντανάκλαση όλων των προβλημάτων μιας κοινωνίας εξαντλημένης από την παρατεταμένη οικονομική κρίση και τα τραύματα του εγκλεισμού την περίοδο της πανδημίας. Η φτώχεια, τα εξαντλητικά ωράρια εργασίας γονέων, η ανεργία, η αδυναμία οικογενειακού προγραμματισμού λόγω οικονομικών δυσκολιών, η απουσία ελεύθερου και ποιοτικού χρόνου με τα παιδιά, η έλλειψη ελεύθερων και ασφαλών χώρων παιχνιδιού και ψυχαγωγίας εκτός σπιτιού, η κατάρρευση κοινωνικών δομών ψυχικής υγείας και συμβουλευτικής, ο ρόλος του διαδικτύου και η βαθιά επίδραση του στον σχηματισμό της υποκειμενικότητας είναι μερικές από τις γενεσιουργές αιτίες του φαινομένου αυτού.
Από την άλλη η ύπαρξη ενός εκπαιδευτικού συστήματος σταθερά υποχρηματοδοτούμενου που αφήνεται να ρημάξει με άθλιες και συχνά επικίνδυνες κτιριακές υποδομές, με περιεχόμενο που εξορίζει τη χαρά, τον διάλογο και τη δημιουργία, που αποθεώνει την εξετασιομανία, το κυνήγι της ύλης και τη βαθμοθηρία έρχεται να λειτουργήσει από την πλευρά του επιβαρυντικά στην ψυχοσύνθεση των παιδιών και άρα στις συμπεριφορές τους.
Το Υπουργείο παρακάμπτοντας όλα αυτά, νίπτει τας χείρας τους και με προσχηματικό τρόπο έρχεται να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, ακολουθώντας τη συνήθη πρακτική του που δεν είναι άλλη από τη θεσμοθέτηση πανοπτικών διαδικασιών ελέγχου που ενισχύουν την καχυποψία και τη ρουφιανιά. Παράλληλα, δεν παραλείπει τη θεσμοθέτηση αξιολογικών σχέσεων σε πολλαπλά επίπεδα ιεραρχίας, με στόχο να εντοπίσει τον έναν και μοναδικό ένοχο: τον εκπαιδευτικό.
Ναι, το υπουργείο, απλά, για μια ακόμα φορά μεταφέρει την ευθύνη στους εκπαιδευτικούς και στους διευθυντές των σχολικών μονάδων. Πού θα βρεθεί αλήθεια ο επιπλέον χρόνος, ο οποίος θα πρέπει να αφιερωθεί στο συγκεκριμένο ζήτημα, με τον τεράστιο γραφειοκρατικό όγκο που συσσωρεύεται καθημερινά στις σχολικές μονάδες; Μάλιστα, είναι φανερό ότι κανείς δεν θα μπορεί να προστατευτεί από ενδεχόμενες ψευδείς αναφορές, για διάφορους λόγους (προσωπικές αντιπαραθέσεις, αντιπάθειες κλπ). Πολύ μεγάλος είναι και ο κίνδυνος ψευδών αναφορών για σοβαρά ζητήματα, τα οποία θα χρειάζονται την παρέμβαση εισαγγελέα και μέχρι να διερευνηθούν θα οδηγούν τους εκπαιδευτικούς σε αυτοδίκαιη αργία. Οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν επίσης ότι όπως φαίνεται αρχικά από το νόμο δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για έναν πρώτο έλεγχο των καταγγελιών σε επίπεδο υπουργείου Παιδείας, από αρμόδιους εξειδικευμένους επιστήμονες, ώστε οι εμφανώς αστήρικτες, ατεκμηρίωτες και οφθαλμοφανώς εμπαθείς, να μην διοχετεύονται στις σχολικές μονάδες δημιουργώντας χωρίς λόγο, εντάσεις, ανησυχία και αχρείαστη γραφειοκρατία.
Η ύπαρξη ψηφιακής πλατφόρμας για καταγγελίες δεν θα συμβάλλει ώστε να υπάρχει ένα κλίμα εμπιστοσύνης στη σχολική κοινότητα. Αντίθετα, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να οδηγήσει σε καταστάσεις «κανιβαλισμού».
